Week 1: Darwin's nightmare

De eerste activiteit die ik deze week ga ondernemen is een reportagefilm bekijken, genaamd Darwin's nightmare. Dit is een film uit 2004 die gaat over de gevolgen van een experiment waarbij nijlbaars werd uitgezet in het Victoriameer in Afrika. De film werd geregisseerd door Hubert Sauper.

Hieronder een korte samenvatting van de film.

Darwin's Nightmare is een documentaire over een wetenschappelijk experiment dat zich afspeelde in het hart van Afrika. Een aantal decennia terug introduceerden onderzoekers een nieuwe diersoort in het Victoriameer, de Nijlbaars. Dit dier zorgde ervoor dat zowat alle andere inheemse vissoorten verdwenen. Het werd een ecologische ramp voor het meer.

De nieuwe vis vermenigvuldigde zich zo snel dat zijn filets nu naar alle delen van de wereld geëxporteerd worden. Russische vrachtvliegtuigen komen dagelijks de laatste vangst verzamelen in ruil voor hun vracht: wapens en munitie voor oorlogen. Deze multinationale industrie van vis en wapens heeft een bizarre samenwerking gecreëerd aan de rand van ’s werelds grootste tropische meer tussen een leger van lokale vissers, vertegenwoordigers, dakloze kinderen, Afrikaanse ministers, EU-commissieleden, Tanzaniaanse prostituees en Russische piloten.

Hieronder de trailer om alvast een goede indruk te krijgen over de reportagefilm.

Het lijkt mij een zeer interessante en harde film die het probleem van de menselijke onwetendheid goed verwoord.  Het zal zeker aangrijpend zijn om te zien hoe zwaar de mensen het in Tanzania hebben ten koste van onze rijkdom hier in de westerse wereld.

Tijdens het bekijken van Darwin's nightmare wil ik een antwoord op volgende vragen 

• Hoe leeft de bevolking in Tanzania aan het Victoriameer?
• Wat doen de Verenigde naties en andere internationale organisaties hier aan de voedselproblematiek?
• Moeten we blij zijn met het wereldwijde democratische kapitalisme of waren sommige zaken beter geregeld onder het communisme in Tanzania.
• Waarom heeft de regisseur voor de titel Darwin's Nightmare gekozen?
• Wat kan ik zelf  doen aan de voedselproblematiek in Tanzania?

De antwoorden op de vragen en het verslag over de film zullen snel op deze blog verschijnen.


Na het kijken van de film

In het begin dacht ik dat de film vooral zou gaan over over het probleem van de vele nijlbaars in het Victoriameer, maar dat bleek niet zo te zijn.

De reportage geeft een goed beeld van de gevaren en de gevolgen van de globalisering in Tanzania. Vijftig jaar gelden is de nijlbaars uitgezet in het Victoriameer omwille van een experiment en heeft het gehele ecosysteem ontwricht. De vissers rond het meer kunnen alleen nog maar op de baars vissen omdat alle ander vis weg is. Ze vissen het meer leeg en leveren de vis aan een rijke Indiase familie die eigenaar is van een van de visverwerkingsfabrieken, Louche Russen komen de tot filet verwerkte vis ophalen om in Europa te verkopen.

Deze praktijken doen me sterk denken aan een vorm van moderne slavernij. De bevolking van Tanzania moet hard werken voor de corrupte Westerse samenleving. De regering van Tanzania minimaliseert de hele toestand en maakt zich meer druk over de wijze van berichtgeving over hun land. De regering van Tanzania kijkt toe hoe de bevolking verkommert en rond moet komen van een hongerloon waarbij sparen geen optie is.

Het is schandalig om te zien wat de bevolking van Tanzania moet ondergaan, zodat wij lekkere vis op ons bord krijgen. Dagelijks gaat er zo'n 500 ton vis richting Europa, terwijl de lokale bevolking van de hoofden en restjes van de vis moet leven. Deze restjes worden naar een dorpje gebracht met vrachtwagens. De bevolking legt deze restjes vis dan te drogen op houten hekken. Het meest ziekmakende vind ik dat Europese gezanten die de visserijen inspecteren ook nog eens beweren dat de vishandel een stimulans is voor de lokale economie.

Daarnaast wordt er ook veel lijm gesnoven door kinderen en de vrouwen gaan met de piloten naar bed om geld te verdienen. De vrouwen worden ook vaak mishandeld en soms zelf vermoord. Dit zijn natuurlijk schrijnende toestanden. Het zet je toch wel aan het denken als je in de supermarkt vis uit de diepvries haalt.


Hoe leeft de bevolking in Tanzania aan het Victoriameer?

De bevolking leeft in tegenstelling tot vroeger in erbarmelijke omstandigheden aan het Tanzaniameer. Sinds het wetenschappelijk experiment waarbij nijlbaars is uitgezet in het Victoriameer zijn bijna alle inheemse vissoorten vernietigd.

Aangezien nijlbaars een lekkernij is verdienen rijke westerlingen hier veel geld aan. Ze komen met transportvliegtuigen de nijlbaars ophalen en laten de inheemse bevolking hiervoor hard werken. Ze werken er bijna allemaal in de vis- en transport-industrie. Volgens de rijke westerlingen zou dit allemaal ten goede moeten komen van de lokale economie, maar het tegendeel is helaas waar. De lokale bevolking wordt uitgebuit en moet zich tevreden stellen met een hongerloontje en veel narigheid daaromheen. 

Wat doen de Verenigde naties en andere internationale organisaties hier aan de voedselproblematiek?

De Verenigde Naties en andere internationale organisaties zijn het eens geraakt over de oprichting van een crisiscel omtrent voedselproblematiek, maar naar mijn mening is daar nog niet heel veel van te merken als je ziet in welke omstandigheden die mensen daar leven. Ik zeg niet dat de armoede in Tanzania enkel te wijten is aan het probleem met de nijlbaars, maar het maakt er zeker onderdeel van uit.

Recente studies van de Verenigde Naties wijzen uit dat de Verenigde Staten en de Europese Unie met hun productie van biobrandstof de grootste veroorzakers van het voedselprobleem in de wereld zijn. 

Moeten we blij zijn met het wereldwijde democratische kapitalisme of waren sommige zaken beter geregeld onder het communisme in Tanzania.

Een van de belangrijkste vragen die de regisseur zichzelf stelt is de vraag of we blij moeten zijn met het wereldwijde democratische kapitalisme. Sommige zaken waren onder het communisme in Tanzania beter geregeld. Toen was er zelfs waterleiding in het dorp Ntoma. Aan de andere kant was er toen geen democratie en werden tegenstanders van het regime opgesloten en mishandeld.

Waarom heeft de regisseur voor de titel Darwin's Nightmare gekozen?

Charles Darwin wordt gezien als de uitvinder van de evolutietheorie. Na vele reizen met zijn onderzoeksschip ‘The Beagle’ begreep hij ineens hoe evolutie in zijn werk gaat, namelijk via natuurlijke selectie, maar hij durfde zijn idee niet wereldkundig te maken omdat hij bang was voor de gevolgen daarvan. De sterkere soort zou de zwakkere overwinnen. In zekere zin is zijn grootste nachtmerrie uitgekomen, wat deze documentaire wel bewijst. 

Zoals de survival of the fittest in de natuur bij dieren is, is dit ook het geval voor de mensen rondom het meer. Mensen strijden om de natuurlijke rijkdommen (vis) voor wie het krijgt en wie niet. Uiteraard is het zo dat wie sterk is kan overleven. En in de ogen van de Afrikanen zijn de Europeanen sterker. Europa is voor hen sterker van geest, want ze zijn de eigenaars van de wereldeconomie en de wereldhandel. De Europeanen zullen het dus makkelijker overleven.

Wat kan ik zelf doen aan de voedselproblematiek in Tanzania?

Het is altijd belangrijk om de oorsprong van je producten te achterhalen, dus ook van de vis. Het lijkt mij het verstandigste om meer producten van eigen streek te eten. Zo zou ik eerder kiezen voor vis die van bij ons komt.

Helaas weet ik van mezelf dat ik over een tijd weer vis eet zonder naar de herkomst te kijken. Na de ramp in de kledingfabriek van Bangladesh vorig jaar had ik mezelf ook beloofd dat ik nooit meer kleding uit Bangladesh zou kopen, omdat die mensen daar in verschrikkelijke omstandigheden moesten werken. Een paar weken later dacht ik er al niet meer over na. Hoe erg het ook is, bedrijven zoeken altijd naar de meest goedkope oplossing bij het produceren van goederen. De goedkoopste oplossing is nog altijd arbeiders te laten werken voor een hongerloon in derdewereldlanden.

Dit is een structureel probleem waar helaas weinig aan zal veranderen. Alle initiatieven door de Verenigde naties en andere organisaties ten spijt, maar zolang wij westerlingen niet bereid zijn om iets meer te betalen voor onze vis in de supermarkt zal er helaas weinig veranderen.

Hallo allemaal

Welkom op mijn blog 'Cultuur is de levensstijl van een samenleving'. Als PAV leerkracht is het de bedoeling dat je je leerlingen klaar stoomt voor de samenleving. Het is hierbij belangrijk dat je over heel wat culturele bagage beschikt. Levenslang leren is dan ook een must, want je moet steeds je kennis verruimen en op de hoogte blijven van verschillende thema's.

Komende weken zal ik mijn eigen culturele kennis bijschaven. Ik zal rond onderwerpen proberen te werken waar ik nog niet veel van weet. In het kader van afstandsleren kunnen jullie genieten van verslagen rondom culturele activiteiten die ik ondernomen heb.

Veel leesplezier!

Ruben van Wanroij